Trường Đại học Văn Lang ở Thành phố Hồ Chí Minh mới đây đưa ra ý tưởng giảng dạy môn Trịnh Công Sơn học cho sinh viên trường này. Ý tưởng được ông Nguyễn Cao Trí, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị của Trường Đại học Văn Lang, đưa ra hôm 22/4, tại buổi đón gia đình cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đến thăm, đặt tên hội trường lớn nhất tại đây là Trịnh Công Sơn.

Trịnh Công Sơn sinh năm 1939, mất năm 2001, được coi là một trong những nhạc sĩ lớn của âm nhạc Việt Nam với nhiều tác phẩm rất phổ biến. Nhạc của Trịnh Công Sơn được nhiều ca sĩ thể hiện, nhưng thành công hơn cả là ca sĩ Khánh Ly và ca sĩ Hồng Nhung.

Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do hôm 25 tháng 4 liên quan vấn đề này, nhà báo Nguyễn Ngọc Già cho biết:

Tôi thú thật là tôi nghe đế cái môn ‘Trịnh Công Sơn học’ thì tôi rất buồn cười, vì cái thứ nhất nó làm cho tôi… thứ thật là tôi thấy choáng váng, và nó là một hình thức mang tính chất phản khoa học, phi nghệ thuật…
-Nhà báo Nguyễn Ngọc Già

“Tôi thú thật là tôi nghe đến cái môn ‘Trịnh Công Sơn học’ thì tôi rất buồn cười, vì cái thứ nhất nó làm cho tôi… thứ thật là tôi thấy choáng váng, và nó là một hình thức mang tính chất phản khoa học, phi nghệ thuật… Bởi vì nó làm cho tôi ngay lập tức nghĩ đến cái môn Hồ Chí Minh học, và chắc là quý khán thính giả cũng nghe rất nhiều về cái môn này. Và hơn nữa nó là một hình thức rất nguy hiểm, bởi vì nó đang biến Trịnh Công Sơn trỏ thành một cái thứ thần thánh như Hồ Chí Minh… Với tư cách là một người học nhạc, một nhà báo… Tôi phản đối cái gọi là ‘Trịnh Công Sơn học’, một điều phản khoa học và phi nghệ thuật.”

Từ Sài Gòn, Nhạc sĩ Tuấn Khanh cho rằng, để đưa một môn âm nhạc và một tác giả cụ thể vào một chương trình giảng dạy, thì không phải chỉ có ở Việt Nam, ở nước ngoài cũng đã làm điều đó như trường hợp ca sĩ, nhạc sĩ Bob Dylan được giảng dạy ở trường đại học Mỹ, nhưng chỉ là một phần của chương trình học, chứ không phải môn học mang tên nhạc sĩ. Ông nói tiếp:

“Ở trong một nền giáo dục độc tài và chuyên chế, phần lớn những nhân vật được đưa vào chương trình đều mang tính chất phục vụ cho tuyên truyền, nhiều hơn là mở rộng tri thức của con người để hiểu số phận của tác giả đó, vị trí của tác giả đó trong lòng dân tộc như thế nào?

Sự kiện Đại Học Văn Lang đưa ra một chương trình giảng dạy về Trịnh Công Sơn thì bản thân là một nhạc sĩ, đồng thời là một người theo dõi thời sự, Nhạc sĩ Tuấn Khanh cho rằng trường đại học Văn Lang chỉ có thể làm được một phần rất nhỏ trong cái tên gọi lớn lao mà họ nói là ‘Trịnh Công Sơn học’.

Buổi đón tiếp gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tại trường Đại học Văn Lang. Courtesy vanlanguni.edu.vn

Cũng tại buổi đón tiếp gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tại trường Văn Lang, ông Nguyễn Cao Trí cho biết, nếu được áp dụng ‘Trịnh Công Sơn học’ sẽ là một điểm nhấn thú vị trong chương trình đào tạo ngành Văn học ứng dụng, Piano, Thanh nhạc, Đông phương học của trường và cả về bản sắc văn hóa, tâm tính dân tộc.

Nhận xét về việt này, nhà ngôn ngữ học Phó giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng cho biết:

“Các trường muốn dạy môn gì thì cũng phải báo cáo với Bộ, chứ không phải các trường muốn dạy môn gì thì có quyền dạy. Một nhà văn mà được giảng dạy ở đại học thì rất là quen thuộc, riệng lời nhạc của Trịnh Công Sơn thì cũng được nhiều người coi là văn, có cả mấy cuốn sách viết về chuyện ấy, thành ra tôi thấy nếu họ có dạy ở đại học thì không phải là một cái gì đó không thể tưởng tượng được. Tôi chỉ băn khoăn, không biết họ dạy theo chương trình nào? Chứ nếu dạy theo chương trình văn học ứng dụng mà đại học Văn Lang đang có, thì môn ‘Trịnh Công Sơn học’ khó ứng dụng nhất.”

Ông Đinh Gia Hưng, một nhà văn, nhà nghiên cứu văn hóa, thì cho rằng, việc đưa môn Trịnh Công Sơn học vào giảng dạy cũng là một sáng kiến rất hay và là một đề nghị rất thông minh:

“Trịnh Công Sơn là một hiện tượng văn hóa nổi bật trong nền văn hóa âm nhạc Việt Nam, có ý nghĩa trong chiến tranh Việt Nam và vượt ra khỏi khuôn khổ chiến tranh Việt Nam. Giá trị của nó có thể được xem xét ở nhiều khía cạnh như âm nhạc, triết lý, nhân sinh quan… nó thể hiện dòng chảy một phần của giá trị lịch sử Việt Nam trong nhạc Trịnh Công Sơn.”

Ở một nền giáo dục độc tài và chuyên chế, phần lớn những nhân vật được đưa vào chương trình đều mang tính chất phục vụ cho tuyên truyền, nhiều hơn là mở rộng tri thức để hiểu số phận của tác giả đó, vị trí của tác giả đó trong lòng dân tộc như thế nào?
-Nhạc sĩ Tuấn Khanh

Theo Nhạc sĩ Tuấn Khanh, nếu dạy ‘Trịnh Công Sơn học’ mà không dạy đầy đủ tất cả những gì liên quan Trịnh Công Sơn, ví dụ như chuyện một Trịnh Công Sơn mà chính quyền cộng sản Việt Nam từng tính ám sát, bỏ tù… mà chỉ nói về Trịnh Công Sơn bằng những hình ảnh nhìn từ một phía, thì chúng ta mãi mãi là những người lừa gạt những thế hệ sau? Nhạc sĩ Tuấn Khanh nói tiếp:

“Một bộ môn như vậy thì chỉ mang tính thương mại của trường đại học, để thu hút tất cả những người yêu thích âm nhạc của Trịnh Công Sơn, để tán dóc về âm nhạc của Trịnh Công Sơn. Nói một cách nào đó, võ hiệp kỳ tình Kim Dung học, người ta cũng có thể mở một môn như vậy rồi, hay tư tưởng Hồ Chí Minh hay tư tưởng Nguyễn Văn Linh thì người ta cũng đã mở được Hồ Chí Minh học hay Nguyễn Văn Linh học rồi. Nhưng để làm gì khi chúng ta không có đầy đủ sự thật và những giá trị đi kèm với nó.”

Trịnh Công Sơn là một người được nói đến rất nhiều về âm nhạc, nhưng bên cạnh đó, cũng có rất nhiều âm nhạc nổi tiếng của người Việt Nam như Hoàng Thi Thơ, trầm Tử Thiên, Lam Phương, Phạm Duy… vẫn được hát nhưng không bao giờ được nhắc đến đầy đủ về nhân thân của họ. Vì vậy, theo Nhạc sĩ Tuấn Khanh, chuyện bóc ra một nhân vật để rồi phục vụ cho hệ thống của nhà nước thì ông cho rằng sớm muộn gì cũng sẽ trở thành trò thương mại rẻ tiền và sẽ bị người ta nhìn thấy rõ ràng.

Theo nhà báo Nguyễn Ngọc Già, Trịnh Công Sơn khó có thể thành biểu tượng của nền tân nhạc Việt Nam, nếu ông không có những ca khúc phản chiến. Bởi xét về tình khúc, theo ông, nhạc Trịnh Công Sơn rất dễ ngán như một món ăn chế biến quá đơn điệu và cứ lặp đi lặp lại. Ca từ của ông thường mang tính phiêu diêu, nó làm người ta tò mò hơn là thích thú. Sự tò mò dễ làm nên điều kỳ diệu mang tên ‘biểu tượng’.

Khi Trịnh Công Sơn mất, ngoài số ca khúc để lại, ông còn để lại không ít nghi vấn, tranh luận về con người chính trị của ông. Khi ở tuổi 36, vào trưa ngày 30/4/1975 ông đã lên tiếng trên đài Phát thanh Sài Gòn: “Hôm nay là cái ngày mơ ước của tất cả chúng ta, đó là ngày mà chúng ta giải phóng hoàn toàn tất cả đất nước Việt Nam… Chính phủ Cách mạng Lâm thời sẽ đến đây với thái độ hoà giải tốt đẹp. Các bạn không có lý do gì sợ hãi để phải ra đi cả…”

Theo nhà báo Nguyễn Ngọc Già, phát ngôn khi đó của Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một “sai lầm chính trị”" quá lớn.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình hôm 25/4 đã bày tỏ sự ủng hộ của Việt Nam đối với sáng kiến Vành đai con đường của Trung Quốc, một dự án gây nhiều tranh cãi trên thế giới. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều chuyên gia Việt Nam bày tỏ lo ngại về khả năng Việt Nam gia nhập sáng kiến này.

Sáu năm trước đây, trong chuyến công du Kazakhstan và Indonesia, Tổng Bí thư đảng cộng sản Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình lần đầu tiên nhắc đến sáng kiến xây dựng Con Đường Tơ Lụa Mới cho thế kỷ 21, sau đó được chính phủ Bắc Kinh sửa đổi nhiều lần, và mới đây nhất, vào năm 2016, sáng kiến này được đổi tên thành Vành đai – Con đường.

Theo Bắc Kinh, sáng kiến này khởi đầu với sáu hành lang kinh tế mà Bắc Kinh muốn vạch một con đường qua khu vực Đông Á vào tới Âu Châu. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn muốn nối liền mặt biển Đông Nam Á, Úc Châu qua Ấn Độ Dương cho tới Bắc Phi thông qua một loạt các cảng, đường sắt và đường bộ được Bắc Kinh tài trợ dọc theo các hành lang giao thương đường bộ và đường biển.

Hội nghị Thượng đỉnh Bắc Kinh về sáng kiến Vành đai – Con đường lần đầu tiên được tổ chức từ ngày 12 đến 14 tháng 5 năm 2017, với đại diện từ 100 quốc gia tham dự.

Vấn đề ‘Một vành đai – Một con đường’ từ trước tới giờ đảng cộng sản Việt Nam, chính phủ Việt Nam đã thường xuyên tán thành để tham gia, nhưng tôi nghĩ dù có ký kết hay không cũng không quan trọng, mà quan trọng là thực hiện đến mức độ nào. - Đinh Kim Phúc

Tuy nhiên, 6 nước Châu Âu bao gồm Anh, Pháp, Đức, Hy Lạp, Bồ Đào Nha và Estonia đã không tham gia ký kết bản công bố chung trong buổi bế mạc ngày 15/5/2017.

Tính đến nay, Trung Quốc đã ký thỏa thuận hợp tác Vành đai – Con đường với 126 quốc gia, mới đây nhất là Jamaica vào đầu tháng 4.

Tại Đông Nam Á, có đến 4 nước đã tham gia sáng kiến Vành đai – Con đường bao gồm: Lào, Malaysia, Thái Lan và Indonesia. Chỉ riêng tại Việt Nam tính đến thời điểm này vẫn chưa chính thức có dự án nào liên quan đến sáng Vành đai – Con đường.

Nhận xét về việc này, nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc cho rằng:

“Vấn đề ‘Một vành đai – Một con đường’ từ trước tới giờ đảng cộng sản Việt Nam, chính phủ Việt Nam đã thường xuyên tán thành để tham gia, nhưng tôi nghĩ dù có ký kết hay không cũng không quan trọng, mà quan trọng là thực hiện đến mức độ nào thì trái banh nằm trong chân của các nhà lãnh đạo Việt Nam hiện nay. Tôi không nghĩ rằng các nhà lãnh đạo đảng và nhà nước hiện nay dễ dàng bước vào thòng lọng của Trung Quốc đã giăng ra sẵn, mà bài học kinh nghiệm đã có ở Châu Phi và một số nước trên thế giới.”

Nói rõ hơn về ‘cái bẫy’ mà nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc vừa nói tới, Thạc sĩ Hoàng Việt – một chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông cho biết:

“Người ta còn lo ngại trong chính sách ‘Một vành đai – Một con đường’ là chính sách bẫy nợ từ phía Trung Quốc. Trung Quốc cho vay ồ ạt với lãi suất cao, không chỉ vay không mà phải sử dụng nhân công, công nghệ, các công ty của Trung Quốc thực hiện xây dựng các dự án này. Một trong những trường hợp điển hình mà người ta nhắc tới là cảng Hambatonta tại Sri Lanka đã phải cho Trung Quốc thuê đến 99 năm. Chưa kể đến tác động về an ninh, trong đó có an ninh về kinh tế, chính trị, an ninh chiến lược… Người ta lo ngại với cách hành xử cũng như thái độ và tham vọng cố hữu của Trung Quốc thì những việc này ẩn giấu đằng sau của dự án ‘Một vành đai – Một con đường’.”

Bên cạnh đó, theo Thạc sĩ Hoàng Việt, ngoài nguy cơ ‘bẫy nợ’, tranh chấp Biển Đông cũng là một phần chính trong sáng kiến Vành đai – Con đường mà Bắc Kinh đưa ra:

“Trong con đường tơ lụa thế kỷ 21 này kết nối các nước Đông Nam Á với Trung Quốc, vì vậy Biển Đông cũng nằm trong đó. Đây cũng là cách mà các nhà nghiên cứu lo ngại rằng Trung Quốc sẽ sử dụng biện pháp kinh tế để trói buộc Việt Nam cũng như các nước ASEAN khác để họ có thể độc chiếm trên Biển Đông.”

Bản đồ sáng kiến Vành đai - Con đường. AFP

Vào ngày 28/3 tại Washington D.C., Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo phát biểu cho rằng sáng kiến Vành đai - Con đường của Trung Quốc giống hệt chuyện họ bồi lấp xây đảo nhân tạo trên Biển Đông.

Ông nhấn mạnh rằng người Trung Quốc xây đảo nhân tạo chẳng phải vì họ muốn tự do hàng hải, họ nổ lực xây dựng các cảng khắp thế giới chẳng phải để trở thành nhà đóng tàu bè giỏi phục vụ các tuyến đường biển, mà tất cả cũng để triển khai chiến lược an ninh quốc gia của họ thôi.

Việc Trung Quốc xây lấp các đảo nhân tạo và triển khai vũ khí ra khu vực Biển Đông đã bị quốc tế lên án. Tuy nhiên, Trung Quốc nói rằng nước này có toàn quyền đối với những thực thể mà Trung Quốc xây lấp ở Biển Đông.

Trung Quốc đã vẽ ra đường đứt khúc 9 đoạn đòi chủ quyền đến 90% diện tích Biển Đông, lấn cả vào vùng nước của các nước láng giềng như  Việt Nam và Philippines.

Với Việt Nam, cách đây 5 năm, vào năm 2014, Trung Quốc đã cho triển khai giàn khoan khổng lồ Hải Dương 981 vào khu vực quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp với Việt Nam. Vụ việc đã dẫn đến căng thẳng trong quan hệ hai nước trong nhiều tháng cho đến khi Trung Quốc quyết định rút giàn khoan về.

Ngoài ra, theo nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc, vấn đề lớn nhất trong quan hệ Việt Nam với Trung Quốc là vấn đề Biển Đông nơi Việt Nam có các lô dầu khí đang khai thác và dự định khai thác nhưng đã gặp một số cản trở từ Trung Quốc trong thời gian qua.

Mới đây nhất, vào đầu tháng 4, Trung Quốc đưa giàn khoan Đông Phương 13-2 đi khu vực Vịnh Bắc Bộ, nơi mà Việt Nam và Trung Quốc chưa phân định rõ ở cửa Vịnh Bắc Bộ.

Thạc sĩ Hoàng Việt nhận định rằng chính những hành động này của Trung Quốc vô tình đẩy Việt Nam lại gần phía Hoa Kỳ hơn:

“Bây giờ mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ được thúc đẩy rất mạnh mẽ. Đáng lẽ quan hệ Việt – Mỹ chưa được nồng ấm như ngày nay nếu không có tác nhân từ Trung Quốc. Trung Quốc cũng là tác nhân đặc biệt trong những lần tranh chấp, căng thẳng trên Biển Đông, dẫn đến việc Việt Nam và Hoa Kỳ xích lại gần nhau hơn. Tuy nhiên, khi Việt Nam và Hoa Kỳ đang xích lại gần nhau hơn thì Hoa Kỳ đang là tác nhân để Việt Nam phải e dè khi thúc đẩy quan hệ hai nước.”

Việt Nam sẽ phải đi (Trung Quốc) để giải trình, nói cho Trung Quốc hiểu rằng Việt Nam phát triển quan hệ với Hoa Kỳ nhưng không chống lại Trung Quốc, mà chỉ là lợi ích phát triển mà thôi. - Thạc sĩ Hoàng Việt

Trong cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình hôm 25/4, Thủ tướng Việt Nam cũng đề cập đến vấn đề Biển Đông. Theo truyền thông Việt Nam, Thủ tướng Việt Nam kêu gọi hai bên tiếp tục tuân thủ nhận thức chung và thỏa thuận của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước; kiên trì giải quyết vấn đề trên biển bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật quốc tế. Ông Phúc cũng nói đến việc hai bên tiến tới đạt tiến triển trong việc phân định ở khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ.

Trước chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, trên nhiều trang mạng đã có những thông tin chưa thể kiếm chứng cho rằng hai bên sẽ ký một loạt các văn kiện quan trọng cho quan hệ hai nước.

Theo nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc, chuyến đi này của ông Nguyễn Xuân Phúc chỉ mang tính ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc trong lịch trình đã được định sẵn mà thôi.

“Tình hình phát triển kinh tế Việt Nam hiện nay đang rất đuối, nên Việt Nam không muốn lộn xộn trong vấn đề chính trị, kinh tế. Do đó, Việt Nam có tham gia hội nghị kỳ này dù có ký kết 10 văn kiện hay 8 văn kiện hay 6 văn kiện thì vẫn là nguyên tắc ngoại giao của Đảng cộng sản Việt Nam hiện nay. Còn vấn đề triển khai như thế nào là do tình hình quốc tế và tình hình quan hệ Việt – Trung sẽ quyết định những thực thi của 2 nước.”

Còn theo Thạc sĩ Hoàng Việt, chuyến thăm hữu nghị chính thức của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đến Bắc Kinh lần này là để trấn an Trung Quốc về việc Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm Hoa Kỳ vào cuối năm nay theo lời mời của Tổng thống Donald Trump:

“Việt Nam sẽ phải đi (Trung Quốc) để giải trình, nói cho Trung Quốc hiểu rằng Việt Nam phát triển quan hệ với Hoa Kỳ nhưng không chống lại Trung Quốc, mà chỉ là lợi ích phát triển mà thôi.”

Kết luận thanh tra là chính xác

Người dân xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, hôm 25/4 bày tỏ bức xúc trước kết luận mới của Thanh tra Chính phủ xác nhận kết luận trước đó của Thanh tra Hà Nội, khẳng định toàn bộ đất sân bay Miếu Môn là thuộc đất quốc phòng.

Ông Lê Đình Công, người dân Đông Tâm, nói với Đài Á Châu Tự Do vào tối ngày 25/4 qua điện thoại:

“Thực tế Thanh tra Chính phủ cưỡi ngựa xem hoa, không về thực địa, không cùng nguyên đơn để kiểm tra và đối thoại về tất cả các văn bản giấy tờ. Chúng tôi sẽ kiện ra Tòa Tối cao, nếu Tòa Tối cao vẫn xử thế này thì chúng tôi sẽ kiện ra Tòa Quốc tế.”

Tại buổi công bố kết luận rà soát thanh tra đất đai Đồng Tâm vào chiều ngày 25/4 ở Hà Nội, ông Nguyễn Mạnh Hà, Tổ trưởng Tổ rà soát, thuộc Thanh tra Chính phủ nói rằng Kết luận Thanh tra về đất đai ở Đồng Tâm của Thanh tra Hà Nội công bố hồi tháng 7 năm 2017 là chính xác; đồng thời xác định khiếu nại của ông Lê Đình Kình cùng người dân Đồng Tâm liên quan diện tích đất nông nghiệp 59 héc-ta ở đồng Sênh là không đúng.

Thanh tra Hà Nội vào hôm 25/07/17 chính thức công bố xác định toàn bộ diện tích hơn 239 héc-ta ở sân bay Miếu Môn, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức từ năm 1981 đến này do các đơn vị Quốc phòng quản lý và sử dụng nhưng đã bộc lộ buông lỏng quản lý trong thời gian dài qua việc tiếp tục để người dân canh tác nông nghiệp vào khi hợp đồng hết hạn hồi năm 2012, đồng thời các đơn vị Quốc phòng chưa di dời các hộ dân sinh sống tại khu vực này trước năm 1980 để các hộ lấn chiếm, cho tặng, chuyển nhượng, xây dựng công trình trái phép…

Vụ việc “Khủng hoảng Đồng Tâm” nổ ra vào ngày 15 tháng 4 năm 2017 khi chính quyền xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội tiến hành cưỡng chế, theo thông báo mảnh đất hơn 100 héc-ta tại đồng Sênh, ở thôn Hoành là đất quốc phòng và thu hồi để giao lại cho Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel. Người dân xã Đồng Tâm lên tiếng rằng trong đó có 59 héc-ta là đất canh tác nông nghiệp của họ bao đời nay. Chính quyền địa phương bắt giữ 4 người dân với cáo buộc “gây rối trật tự công cộng” liên quan việc giải tỏa đất ở xã Đồng Tâm, khi họ phản đối chính quyền cắm mốc sai ranh giới. Lập tức người dân Đồng Tâm đã phản kháng lại lực lượng chức năng qua việc bắt giữ 38 cảnh sát cơ động và cán bộ làm con tin, để yêu cầu được đối thoại với Chính quyền thành phố Hà Nội. 7 ngày sau đó, toàn bộ con tin được thả khi Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Đức Chung đích thân đối thoại với người dân Đồng Tâm.

Ông Nguyễn Đức Chung, trong buổi tiếp xúc với người dân Đồng Tâm vào ngày 22/04/2017, đã gọi vụ việc xảy ra là “Khủng hoảng Đồng Tâm” và cam kết rằng sẽ giải quyết đến nơi đến chốn cũng như không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người dân ở đây.

Thực tế Thanh tra Chính phủ cưỡi ngựa xem hoa, không về thực địa, không cùng nguyên đơn để kiểm tra và đối thoại về tất cả các văn bản giấy tờ. Chúng tôi sẽ kiện ra Tòa Tối cao, nếu Tòa Tối cao vẫn xử thế này thì chúng tôi sẽ kiện ra Tòa Quốc tế
-Người dân Đồng Tâm

Trước đó vào ngày 7 tháng 7 năm 2017, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Đức Chung, Dự thảo kết luận của Thanh tra Hà Nội được công bố, khẳng định rằng khu vực đất 59 héc-ta tại đồng Sênh là thuộc Quốc phòng.

Trong buổi Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra về đất đai ở Đồng Tâm, bên cạnh thông báo kết luận của Thanh tra Hà Nội là chính xác, Phó tổng Thanh tra Chính phủ, ông Nguyễn Văn Thanh nhấn mạnh rằng Tổ rà soát phát hiện ra có những sơ hở trong việc quản lý đất đai trên địa bàn xã Đồng Tâm, khiến cho người dân sử dụng đất và cho rằng là đất canh tác nông nghiệp của họ trong khi về mặt pháp lý lại là đất quốc phòng từ lâu.

Điều đáng chú ý tại buổi công bố kết luận thanh tra về đất đai Đồng Tâm của Thanh tra Chính phủ là có sự tham dự của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Đức Chung và đại diện của các cơ quan sở, ngành, địa phương liên quan nhưng lại không có sự xuất hiện của người dân Đồng Tâm. Đài RFA liên lạc với Luật sư Trần Vũ Hải, một luật sư tư vấn pháp lý cho người dân Đồng Tâm để tìm hiểu xem vì sao người dân Đồng Tâm không được mời tham dự buổi công bố kết luận thanh tra mà họ chờ đợi suốt hai năm qua và được ông cho biết:

“Về vấn đề này chúng tôi đang nghiên cứu. Nhưng theo tôi rất đáng tiếc là luật sư và người dân Đồng Tâm không được trao đổi trước khi công bố kết luận. Trước mắt tôi chỉ có thể phát biểu như thế thôi.”

Không đồng thuận

Người dân Đồng Tâm thả 38 con tin vào ngày 22/04/17 khi Chủ tịch thành phố Hà Nội đến địa phương đối thoại. AFP

“Từ năm 2017, rất nhiều lần chúng tôi đã yêu cầu rằng nếu có bằng chứng cơ sở pháp lý để chứng minh 59 héc-ta đất đồng Sênh của chúng tôi là đất quốc phòng thì sau 3 tiếng đồng hồ chúng tôi sẵn sàng giao đủ toàn bộ 59 héc-ta đất này cho Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội. Và kể cả bây giờ, nếu có bằng chứng đưa ra thì chúng tôi vẫn bàn giao trong 3 tiếng đồng hồ. Nhưng hoàn toàn là người ta không có một bằng chứng gì, mà chỉ kết luận một cách vu vơ là theo báo cáo của Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm, toàn bộ đất sân bay Miếu Môn là đất quốc phòng. Quyết định thu hồi đất 113 của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ Trưởng Đỗ Mười chúng tôi có đủ cả, chỉ có thu hồi 47,36 héc-ta. Quyết định 386 của Uỷ ban Nhân dân tỉnh Hà Sơn Bình là chỉ có bàn giao 47,36 héc-ta cho Quốc phòng.”

Nhà quan sát tình hình Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng từng đưa ra nhận định “Khủng hoảng Đồng Tâm”, theo cách gọi của ông Chủ tịch thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung là một vụ khủng hoảng lớn mang tầm cỡ “an ninh quốc gia” hay thậm chí là “điểm nóng chính trị”, chứ không không đơn thuần ở cấp độ như “điểm nóng xã hội”, “khiếu kiện đông người” hay “gây rối trật tự công cộng”.

Do yếu tố đặc biệt của vụ việc “Khủng hoảng Đồng Tâm” mà Luật sư Lê Công Định từng cho rằng cần phải có thanh tra độc lập, ngay sau khi Thanh tra Hà Nội công bố Dự thảo Kết luận thanh tra về đất đai Đồng Tâm hồi tháng 7 năm 2017. Luật sư Lê Công Định giải thích:

“Việc ông Nguyễn Đức Chung, với tư cách là Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, công bố một dự thảo thanh tra, xét về phương diện thủ tục thì sai về mặt pháp lý. Lý do là việc thanh tra bao giờ cũng được tiến hành độc lập với các cơ quan hành pháp. Bởi vì việc thanh tra ở đây là thanh tra những hoạt động, những công việc, những hành vi mà nhân viên công vụ và Cơ quan Hành pháp thực hiện. Cho nên, tại sao một bản Dự thảo Thanh tra chưa hoàn tất lại có thể công bố ngay cho Cơ quan hành pháp do ông Nguyễn Đức Chung đại diện. Điều đó đối với tôi, hoạt động thanh tra mất đi tính cách độc lập mà theo quy định của Pháp luật Việt Nam hiện hành thì hoạt động thanh tra hoàn toàn độc lập.”

Còn Luật sư Đặng Đình Mạnh, một luật sư tham gia trong nhóm Luật sư Lộc Hưng, tư vấn pháp lý cho người dân ở vườn rau Lộc Hưng, thành phố Hồ Chí Minh bị cưỡng chế hồi đầu tháng 1 năm 2019 cho biết ông không lấy làm lạ sau khi nghe Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra về đất đai Đồng Tâm vào ngày 25 tháng 4 năm 2019. Luật sư Đặng Đình Mạnh nói với RFA:

Điều cần nhất để phân định đúng sai trong việc này là cần phải có một cơ quan tài phán độc lập, tức là toàn án. Với những gì Việt Nam đang có như luật pháp và các cơ quan thiết chế hiện nay thì hầu như không làm được gì cả. Nếu sửa vấn đề này thì thật ra phải sửa từ gốc, sửa từ thể chế và trong thể chế đó phải bảo đảm có tòa án độc lập chỉ xét xử dựa vào luật pháp mà thôi, không lệ thuộc vào chính quyền. Khi nào được như vậy thì mới có thể giải quyết vấn đề là ai đúng, ai sai
-Luật sư Đặng Đình Mạnh

“Tại vì cơ quan Thanh tra Chính phủ không phải là cơ quan thanh tra độc lập, mà lại thuộc về Chính phủ. Do vậy dù muốn dù không đi nữa thì chắc chắn Thanh tra Chính phủ chiếu theo cơ sở pháp lý thế nào chăng nữa thì họ vẫn buộc phải có những lời lẽ, những nhận định và những đánh giá có lợi cho phía Chính phủ. Chính điều này chứng tỏ rằng việc thanh tra của cơ quan Thanh tra Chính phủ là việc làm vô ích vì không tiếp cận được sự thật khách quan.”

Trả lời câu hỏi của Đài Á Châu Tự Do liên quan các vụ tranh chấp đất đai giữa chính quyền và người dân diễn ra trong các thập niên qua, điều cần nhất mà Nhà nước Việt Nam phải làm gì để giải quyết một cách hiệu quả những vụ thưa kiện như của người dân ở Đồng Tâm, ở Dương Nội, ở Thủ Thiêm, ở Lộc Hưng…Luật sư Đặng Đình Mạnh nêu lên quan điểm của ông:

“Điều cần nhất để phân định đúng sai trong việc này là cần phải có một cơ quan tài phán độc lập, tức là toàn án. Với những gì Việt Nam đang có như luật pháp và các cơ quan thiết chế hiện nay thì hầu như không làm được gì cả. Nếu sửa vấn đề này thì thật ra phải sửa từ gốc, sửa từ thể chế và trong thể chế đó phải bảo đảm có tòa án độc lập chỉ xét xử dựa vào luật pháp mà thôi, không lệ thuộc vào chính quyền. Khi nào được như vậy thì mới có thể giải quyết vấn đề là ai đúng, ai sai.”

Trong cùng năm 2017 xảy ra “Khủng hỏang Đồng Tâm”, Thanh tra Bộ Tài Nguyên-Môi Trường vào tháng 7 cho biết trong tổng số hơn 1.500 lượt đơn khiếu nại trong nửa đầu năm 2017, có đến hơn 95% liên quan đến vấn đề đất đai.

Cụ Lê Đình Kình, từng đại diện cho người dân Đồng Tâm tuyên bố rằng người dân Đồng Tâm luôn tuân thủ luật pháp, nhưng sẽ tuyên chiến với những ai rắp tâm lấy đất canh tác nông nghiệp của họ không theo quy định pháp luật:

“Dân Đồng Tâm bây giờ nói thẳng đây là giặc nội xâm cướp đất này. Dân Đồng Tâm cương quyết tuyên chiến với giặc nội xâm. Bất kể ai không có quyết định thu hồi đất mà vào đây cướp đất thì dân Đồng Tâm sẽ sẵn sàng chiến đấu và nhiều người sẽ sẵn sàng hy sinh. Anh em chúng tôi đương đầu cả về đầu tư, tài chính, kinh tế, thời gian, công sức và thậm chí cả xương máu như tôi. Đây là quyền lợi của toàn dân, hoàn toàn không vì một cá nhân nào cả.”

Ông Lê Đình Công, ngay sau buổi công bố kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ rằng đất ở đồng Sênh là đất quốc phòng, một lần nữa tuyên bố người dân Đồng Tâm sẽ theo đuổi giải quyết tranh chấp theo pháp luật, tuy nhiên ông nói:

“Nếu Uỷ ban Nhân dân thành phố Hà Nội cố tình vào cướp đất của người dân Đồng Tâm thì chúng tôi sẵn sàng đổ máu và cũng sẵn sàng hủy diệt kẻ nào dám vào cướp đất.”

Ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Hãng hàng không Bamboo Airways lên tiếng trên mạng xã hội rằng hãng không có đại sứ hình ảnh hay thương hiệu nào trong giới nghệ sĩ.

Trên fanpage của hãng cũng ra thông báo rằng đại sứ thương hiệu hay đại sứ hình ảnh của Bamboo Airways hiện nay chính là những nhân viên của hãng.

Ông Quyết đưa ra thông tin này sau khi có một làn sóng phản đối ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng làm hình ảnh đại diện quảng cáo cho hãng hàng không Bamboo Airways.

Ngay sau khi doanh nhân Lê Hoài Anh đăng bức ảnh ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng chụp chung với ông Nguyễn Hữu Linh, người đang bị khởi tố về tội dâm ô với người 16 tuổi, trên facebook cá nhân của mình kèm câu "Trong bức ảnh này, giờ ai nổi tiếng hơn ai nhỉ?", trên trang facebook cá nhân của Đàm Vĩnh Hưng có đăng tải dòng trạng thái nhằm vào bà Lê Hoài Anh vì đã mang tên anh ra so sánh với Nguyễn Hữu Linh. Đàm Vĩnh Hưng cho rằng bà Lê Hoài Anh dùng hình ảnh của anh mà chưa được xin phép là trái luật gây nên một làn sóng chỉ trích trên mạng.

Những ngày gần đây các trang mạng xã hội nổ ra ‘chiến dịch’ tẩy chay những nhãn hàng hay thương hiệu nào có ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng làm đại sứ.

Tháng 10 năm ngoái một sự việc tương tự cũng xảy ra với trường hợp ca sĩ Mỹ Linh khi cô ủng hộ việc xây nhà hát giao hưởng nghìn tỷ ở Thủ Thiêm. Cư dân mạng kêu gọi tẩy chay những nhãn hàng có hình ảnh Mỹ Linh đại diện.

Ngày 17/10/2018, toàn bộ hình ảnh ca sĩ Mỹ Linh quảng cáo cho sản phẩm sứ dưỡng sinh của Công ty Gốm sứ Minh Long đã không còn trên những trang mạng chính thức của công ty này.